Gisteren was ik op de Meiling informatie-avond met als thema Familie gevonden en nu. Sprekers waren Eline en Harm-Yun, twee twintigers, geadopteerd, uit China, die kwamen vertellen over hoe het hen was vergaan sinds ze hun biologische familie vonden. De conclusie van het tweetal stemde me nogal treurig: allebei hadden ze het gevoel dat zíj degene waren die altijd contact moesten leggen. En deden ze dat niet, dan kwam er vanuit China ook geen levensteken. Eline verwoordde het in haar blog op www.eline-adoptie.nl  n.a.v. het Chinese Nieuwjaar als volgt: “Ik zie allemaal leuke foto’s voorbij komen en mijn hart breekt dan van binnen. Hier had ik bij willen zijn, hier had ik bij horen zijn. Een moment dat het voelt alsof ze niet eens aan mij denken, alsof ze mij niet eens missen en alsof hun leven door gaat en dat van mij even blijft stilstaan. Stilstaand en terugdenkend aan zoveel momenten die ik met ze heb moeten missen. Een moment dat mijn hart in duizenden stukjes breekt, omdat ik nooit dit speciale feest met mijn familie heb kunnen meemaken. Het maakt mij zelfs boos. Iedereen wordt herenigd met elkaar, behalve ik. Ik weet dat het moeilijk is, omdat ik hier mijn leven heb, maar toch, het voelt alsof ze mij zijn vergeten. ” Een eindje verderop vraagt ze zich af: “Waarom moet ik als eerst altijd contact zoeken. Waarom ben ik degene die hun Happy New Year moet wensen? Wanneer het hier in Nederland Nieuw Jaar is, krijg ik ook geen berichtjes van ze.”

Ook Harm-Yun, die jaarlijks zijn biologische ouders opzoekt en de taal goed spreekt, heeft het gevoel dat híj altijd degene is die contact moet zoeken en dat zijn ouders nooit eigen initiatief tonen. Toch heeft hij wel een band met zijn ouders opgebouwd. Ik heb hem geïnterviewd voor mijn boek Retourtje Roots en toen zei hij: “Mijn adoptieouders voelen als mijn echte ouders. Toch ben ik blij dat mijn Chinese ouders nu ook bij mijn leven horen. Ik kan ze er niet meer uit wegdenken. Mijn Chinese ouders zijn ouders op een andere manier. Hun komst in mijn leven heeft me rust gebracht; ik ben me completer gaan voelen.” Eline voelt zich juist verdrietig en emotioneel op dit moment, vertelde ze gisteravond. In 2006 vond ze haar familie, als eerste Chinees geadopteerd meisje, terug. En uiteraard was ze heel erg blij en gelukkig. Maar nu, na al die jaren, moet ze helaas concluderen dat cultuurverschillen en communicatieproblemen haar in de weg staan. Dat ze het gevoel heeft dat ze er nooit helemaal bij zal horen.

Ook ik loop tegen hetzelfde aan als Eline en Harm-Yun. Laat ik niks van mij horen, dan hoor ik ook niks van de biologische ouders. Je zou denken dat ze je het hemd van het lijf vragen nu er eenmaal contact is. Niet dus. Er is nog nooit één vraag gesteld over school, hoe Luc het doet, wat zijn lievelingsvakken zijn, zijn hobby’s. Daarom vind ik het fijn om te horen dat andere geadopteerden en adoptie-ouders daar ook tegenaan lopen, het is dus blijkbaar niet iets persoonlijks.  Zelfs een vriendin met een Amerikaans geadopteerd zoontje, toch een beetje dezelfde cultuur als in Europa, verzuchtte laatst gefrustreerd dat ze al een half jaar niks had gehoord van de biologische moeder. Als adoptie-ouders kun je niet meer doen dan die veilige haven zijn voor je kind waarin het met alles kan terugkeren. Of het blijdschap is of verdriet. Je kind moet zelf uiteindelijk zijn of haar eigen weg hierin zien te vinden, dat is een van de verdrietige kanten van adoptie.

Bij elke discussie over adoptie wordt er op gehamerd hoe belangrijk het is dat een kind bij zijn eigen ouders  moet opgroeien. En dat die ouders hulp zouden moeten krijgen indien het ze niet zelf lukt. Als ik naar de situatie van onze kinderen kijk, met name naar die van mijn dochter, ben ik blij dat de biologische moeder destijds voor adoptie heeft gekozen. En mijn dochter ook. Haar moeder is hoogopgeleid, heeft een goede baan en een goed salaris. Maar voor een kind is er geen plek in haar leven. Dat is nu het geval, gezien haar desinteresse na onze rootsreis, maar ook toen ze als negentienjarige per ongeluk zwanger raakte. Opa en oma waren geen optie om bij de opvoeding te helpen, want daarmee was ze gebrouilleerd. Dus liet ze haar kind achter in een kindertehuis en keek er de dertien maanden dat ze er zat niet meer naar om.

Opvoeden is meer dan een natje en een droogje verstrekken. Op de afdeling neonatologie wordt het wel vitamine L genoemd: liefde, aandacht en aanraking. En die kun je niet afdwingen bij ouders die eigenlijk helemaal geen zin hebben in (nog) een baby. Voor een baby zijn ze echter letterlijk van levensbelang. Aanraken, aandacht, troosten en veiligheid hebben een positieve werking op de hersens en de hechting aan ouders. Een baby die stelselmatig genegeerd wordt, niet getroost wordt wanneer het bang is, nooit geknuffeld wordt, groeit op tot een angstig mens voor wie de wereld onveilig is en reageert daar met agressief gedrag op. Of reageert helemaal niet en trekt zich in zichzelf terug. Veel van deze kinderen kampen met gedragsproblemen, aandachtsstoornissen, hyperactiviteit of hechtingsproblemen. Problemen die ook vaak bij adoptiekinderen worden gezien. Als je het dan over het belang van een kind hebt, dan lijkt me adoptie de enige juiste weg. Niet onwillige of onverschillige biologische ouders laten aanmodderen maar het kind onderbrengen bij adoptieouders voordat er schade optreedt. Onderbrengen bij ouders die bewust voor dit kind hebben gekozen en die bereid zijn er heel hard voor te werken om er iets moois van te maken. Onvoorwaardelijke liefde te geven. Hulp in te schakelen als dat nodig is.

Als ik mijn dochter vraag:”Hoe denk je dat je was geworden als je in Taiwan was opgegroeid?”, antwoordt ze met een kort en krachtig: “Ongelukkig”. “Mijn moeder wilde mij niet en dat zou ik dan ook gevoeld hebben als ik bij haar had moeten blijven”.  Onze dochter is opgegroeid  tot een leuk, spontaan, achttienjarige jonge vrouw die vol vertrouwen de wereld tegemoet treedt. Omdat zij is opgegroeid ‘in een gezinsomgeving, in een sfeer van geluk, liefde en begrip’, zoals het in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind vermeld staat. Dankzij adoptie.

Gisteren het voorwoord ingeleverd voor mijn derde boek Familie gevonden, en nu?  Dat was een mooi moment om de balans op te maken van de afgelopen achttien maanden na de rootsreis. Reden om dit boek te schrijven was dat ik heel benieuwd was hoe andere adoptie-ouders/geadopteerden het is gelukt (of niet) om in contact te blijven met de biologische familie of misschien zelfs een relatie op te bouwen na de rootsreis. Veel literatuur is er niet op het gebied van rootsreizen en de tijd erna. En de weinige wetenschappelijke studies die er zijn gedaan, stammen nog uit de tijd van vóór social media. Een oud onderzoek uit 2001 laat zien dat verreweg het merendeel van alle geadopteerden die gezocht heeft, dit de moeite waard vond en dat iets meer dan 60% van degene die familie gevonden heeft, contact houdt tot periodes van acht jaar of langer na het vinden. Maar dat contact was dus nog op de ouderwetse manier: brieven schrijven of telefoneren. Hoe gemakkelijk is het tegenwoordig om contact te houden via facebook. Vóór de ontmoeting met de biologische familie had ik helemaal niets met facebook, ná de ontmoeting was ik er niet vanaf te slaan. Vooral met de moeder van Luc was er een klik. Het was verslavend om te kijken of er een reactie of een like kwam vanuit Taiwan. Met name de eerste paar maanden ging ik helemaal los, ik had het gevoel dat ik Luc met ze moest delen, goedmaken wat ze al die tijd hadden moeten missen. Inmiddels ben ik er achter dat facebook ontzettend handig is maar ook voor verwarring kan zorgen door miscommunicatie, taalproblemen of cultuurverschillen. Luc’s moeder en ik hebben geregeld contact. Soms gaan er een paar weken voorbij zonder dat we elkaar spreken en soms dagelijks. Afhankelijk van het onderwerp. Dat onderwerp is uiteraard vaak Luc. Maar heel vaak gaat het ook over haar. In het begin was ik bang dat door het weerzien van haar kind, oude wonden opengereten zouden worden bij haar. Ik voelde me schuldig dat ik wellicht door de rootsreis haar leven weer op de kop had gezet. Maar heel open beantwoordde ze al mijn vragen en stelde me gerust: het is goed. Ze is dankbaar dat Luc bij ons opgroeit, dat ze ons heeft kunnen ontmoeten en kunnen zien dat wij liefdevolle ouders zijn die het beste met haar kind voorhebben. Dat ze heeft kunnen zien dat Luc gelukkig is. Het zijn voor mij waardevolle gesprekken die me doen beseffen hoe bevoorrecht ik ben  dat de biologische moeder van onze zoon zo openstaat voor contact.

De relatie met de biologische moeder van onze dochter is sinds 21 december minimaal. Annemei is nog steeds heel erg boos en teleurgesteld dat haar moeder haar verjaardag is vergeten, geen ‘sorry’ heeft gezegd of haar alsnog heeft gefeliciteerd. Anderhalf jaar heeft Annemei er energie ingestoken om haar moeder beter te leren kennen. Het initiatief kwam altijd van haar, nooit zocht haar moeder zelf contact. Nooit vroeg haar moeder hoe het met haar studie ging, waar ze mee bezig was. Als adoptiemoeder probeer je er verklaringen voor te vinden omdat de waarheid (geen interesse) te pijnlijk is. Dus zei ik tegen Annemei: “Misschien voelt je moeder zich nog steeds ongemakkelijk bij de situatie of is het niet gebruikelijk in Taiwan om naar iemands leven te vragen.” Dus stuurde ik Paula een berichtje. Of ze misschien wat meer kon delen met Annemei, haar meer kon betrekken bij wat haar bezig hield, waar ze mee bezig was zodat ze elkaar beter zouden leren kennen. Gewoon, stomme, dagelijkse dingetjes. Zoals je naar een vriendin zou schrijven. ‘Yeah shure’ I can do that’ kreeg ik als antwoord. Maar er kwam nooit iets. Misschien ben ik wel naïef, bekijk ik alles door een roze adoptiebril. Maar is het niet fantastisch als je afgestane dochter op zoek gaat naar je, een onwijs leuk kind blijkt te zijn, niet boos is maar helemaal blij met je is? En daarna heel veel moeite erin steekt om je beter te leren kennen? Wat bezielt iemand om dan toch zo ongeïnteresseerd te reageren? Wie het weet mag het zeggen.

De gesprekken met geadopteerden en adoptie-ouders die ik heb gevoerd voor mijn boek maken één ding duidelijk: wat er gebeurt na de ontmoeting en hoe het zich ontwikkelt, is voor iedereen anders. Voor de een betekent het dat er jaarlijks een familie-reunie plaatsvindt in het land van herkomst, dat de taal wordt geleerd zodat communicatie soepeler verloopt, dat iemand tijdelijk in het land van herkomst gaat wonen, er een studie gaat volgen, er vrijwilligerswerk gaat doen. Voor sommigen is het voldoende via social media contact te houden. In het gunstigste geval voelt de geadopteerde zich uiteindelijk verbonden met twee landen, twee families, twee culturen. De interviews in het boek zijn verhalen van geadopteerden die zichzelf niet als slachtoffer zien, die niet het gevoel hebben dat adoptie verbreekt maar dat er later in het leven ook verbonden kan worden, weer worden opgebouwd. De verhalen tonen onomstotelijk de kracht van adoptie. En dat is wat ik wilde laten horen in een tijd waarin adoptie vooral als iets negatiefs wordt gezien.